Ho là phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm làm sạch đường hô hấp khỏi dị vật, vi khuẩn hoặc chất nhầy. Tuy nhiên, ho kéo dài hoặc ho dai dẳng có thể gây mệt mỏi, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt. Trong y học cổ truyền, nhiều loại thảo dược đã được sử dụng từ hàng trăm năm qua để giúp làm dịu cơn ho, giảm viêm và phục hồi đường hô hấp một cách tự nhiên, an toàn.
Khi nào nên dùng thảo dược trị ho?
Bạn có thể xem xét các biện pháp từ thảo dược khi:
- Ho do cảm lạnh, thay đổi thời tiết, khô họng.
- Ho có đờm, ho khan hoặc ho lâu ngày sau viêm họng, viêm phế quản nhẹ.
- Không muốn dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc ức chế ho tổng hợp.
- Cần hỗ trợ làm dịu cổ họng, giảm kích ứng niêm mạc hô hấp.
⚠️ Nếu ho kéo dài hơn 3 tuần, kèm sốt cao, khó thở hoặc khạc ra máu, bạn nên đi khám bác sĩ ngay.
Top 7 Thảo Dược Truyền Thống Giúp Trị Ho Hiệu Quả
1. Tần dày lá (Coleus amboinicus)

Còn gọi là húng chanh, tần dày lá có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm và long đờm. Có thể giã tươi lấy nước uống hoặc hấp cách thủy với đường phèn cho trẻ em
(Nguyễn Tài Thu, 2006 – Cây thuốc Việt Nam)
2. Cam thảo (Glycyrrhiza uralensis)

Giúp làm dịu niêm mạc hô hấp, giảm ho và có đặc tính kháng viêm. Thường xuất hiện trong nhiều bài thuốc cổ truyền.
(Phytotherapy Research, 2011)
3. Cát cánh (Platycodon grandiflorus)

Vị đắng, tính ấm, giúp hóa đờm, tiêu viêm và thường được dùng trong viêm họng, viêm phế quản.
(Journal of Ethnopharmacology, 2013)
4. Quất xanh (Citrus japonica)

Chưng với mật ong là mẹo dân gian nổi tiếng để làm dịu cổ họng, giảm ho cho cả người lớn lẫn trẻ nhỏ
(Phạm Thanh Kỳ, 2008 – Cây thuốc quanh ta)
5. Gừng (Zingiber officinale)

Có tác dụng làm ấm, kháng khuẩn, tiêu đờm, đặc biệt hiệu quả với ho lạnh, viêm họng mùa đông. Có thể dùng trà gừng, ngậm gừng mật ong.
(Frontiers in Pharmacology, 2019)
6. Mạch môn (Ophiopogon japonicus)

Thường dùng trong bài thuốc trị ho khan lâu ngày, dưỡng phổi, nhuận phế, đặc biệt tốt với người lớn tuổi.
(Trung Dược Học, Đại học Trung y Dược Bắc Kinh)
7. La hán quả (Siraitia grosvenorii)

Dùng như trà giải nhiệt, làm dịu cổ họng, trị ho khan, ho do nóng trong. Có thể dùng khô hoặc chiết xuất cô đặc.
(Chinese Journal of Integrative Medicine, 2011)
Lưu ý khi dùng thảo dược trị ho
- Dùng đúng liều lượng, không lạm dụng kéo dài.
- Tránh dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi.
- Nếu đang dùng thuốc tây, hãy hỏi ý kiến bác sĩ để tránh tương tác dược lý.
- Dừng sử dụng nếu sau 5–7 ngày không cải thiện hoặc có biểu hiện xấu hơn.
Có nên dùng sản phẩm đông y dạng viên/trà?
Các sản phẩm chiết xuất thảo dược hiện nay có thể ở dạng trà túi lọc, cao lỏng, viên hoàn. Đây là lựa chọn tiện lợi, nhưng bạn cần:
- Chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, đạt chuẩn an toàn.
- Kiểm tra số đăng ký hoặc tiêu chuẩn cơ sở (TCCS).
- Tránh mua sản phẩm không công bố rõ thành phần hoặc có pha tân dược.
Tổng kết
Các loại thảo dược truyền thống như tần dày lá, cam thảo, gừng, cát cánh,… đều có giá trị điều trị ho hiệu quả, an toàn và đã được y học hiện đại ghi nhận. Việc sử dụng đúng cách, đúng trường hợp sẽ giúp bạn làm dịu cổ họng, giảm ho mà không cần lạm dụng thuốc tổng hợp.
Nguồn tham khảo:
Nguyễn Tài Thu. Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam. NXB Khoa học & Kỹ thuật, 2006.
(https://www.worldcat.org/title/70789387)
Chandrasekaran CV, et al. Glycyrrhiza glabra (licorice): A comprehensive review on its phytochemistry, biological activities, clinical evidence and toxicology. Phytotherapy Research. 2011;25(11):1552–67.
(https://doi.org/10.1002/ptr.3513)
Zhang WJ, et al. Platycodon grandiflorus – Pharmacological effects and clinical applications. Journal of Ethnopharmacology. 2013.
(https://doi.org/10.1016/j.jep.2013.03.047)
Phạm Thanh Kỳ. Cây thuốc quanh ta. NXB Trẻ, 2008.
(https://www.worldcat.org/title/294695776)
Mao Q, et al. Bioactive compounds and therapeutic mechanisms of ginger (Zingiber officinale) in the treatment of respiratory diseases. Frontiers in Pharmacology. 2019;10:397.
(https://doi.org/10.3389/fphar.2019.00397)
Trường Đại học Trung Y Dược Bắc Kinh. Trung Dược Học (中药学). Bản dịch tiếng Việt – NXB Y học, 2007.
Liu Y, et al. Studies on the antioxidant activity of mogroside V from Siraitia grosvenorii fruits. Chinese Journal of Integrative Medicine. 2011.
(https://doi.org/10.1007/s11655-011-0905-0)
Bài viết rất chi tiết và dễ hiểu. Mình từng dùng tần dày lá cho bé nhà mình, hấp với đường phèn, thấy hiệu quả rõ rệt. Cảm ơn bác sĩ đã chia sẻ thông tin hữu ích!
Thông tin về la hán quả rất hay, trước giờ mình chỉ biết dùng để giải nhiệt. Giờ mới biết có thể trị ho khan nữa. Sẽ thử dùng khi cần.
Mình bị ho khan dai dẳng mấy tuần nay mà không muốn dùng kháng sinh. Đọc bài thấy gừng và mạch môn hợp với mình. Cảm ơn bác sĩ đã chia sẻ.
Rất thích những bài viết như thế này. Đông y đúng là có nhiều bài thuốc quý, nếu biết dùng đúng sẽ hỗ trợ sức khỏe rất tốt. Mong có thêm nhiều bài viết nữa!
Mình thường xuyên dùng quất chưng mật ong mỗi khi thời tiết thay đổi, rất hiệu quả. Nay học thêm được mấy vị khác, sẽ thử dần.